اسامی سازهای اصیل ایرانی

ارغنون

باغلاما

بربط

بم‌تار

بیشه

تار

تنبک

تنبور

تنبیک

توتک

جلاجل

جلجل

چغانه

چنگ

چوگور

خبتر

دایره

دف

دهل

دنبره

دوتار

رباب

رود

زنگل

ستا

سرنای

سلانه

سنتور

سه رود

سه‌تار

شارشک

شاه‌نای

شمشال

شهرود

شوشک

شیپور

شیشاک

شیشم

عود

غچک

غژک

غناده

قانون

کلی

کمانچه

کمانه

کنگر

گچک

مراژ

مهری

موسیقار

موسیه

نای مشک

نایچ

نایلوس

نی

 برخی از سازهای ایرانی در دوره پیش از اسلام به سه دسته رده بندی شده اند:
سازهای بادی مانند نی و سرنا
سازهای كوبه ای (ضربه ای) مانند تنبک
سازهای زهی مانند كمانچه و غچك
ارغنون: بر وزن اندرون، ساز-ی ایرانی است مشهور و بسیار قدیمی. گویند این سازایرانی را افلاطون وضع كرده است. در نوشته ها آمده ارغنون ساز و آواز هفتاد دختر خواننده و نوازنده است كه جملگی یك چیز را به یك بار و به یك آهنگ با هم بخوانند و بنوازند.
بربط: ساز-ی ایرانی است مرغابی شكل كه كاسه كوچك و دسته بلند دارد و عرب ها آن را گرفته، كاسه چوبی را بزرگ، دسته را كوچك و كوتاه كرده و آن را العود نام نهاده اند.
بیشه: سازی ایرانی است بادی كه بیشتر شبانان از آن استفاده می كردند
توتك: بر وزن موشك ، ساز-ی ایرانی است مانند نی كه چوپانان می نوازند
تنبور: بر وزن زنبور، ساز-ی ایرانی است مانند بربط. عرب ها به آن الطنبور می گویند
جلاجل: ساز-ی ایرانی است دف مانند همراه سنج و دایره
چغانه: بر وزن ترانه، ساز-ی ایرانی است كوبه ای شبیه قانون و برخی آن را همان قانون می دانند
چنگ: از سازهای ایرانی پیش از اسلام است كه در ادبیات فارسی و نقش های باستانی به چشم می خورد و در اروپا این ساز به هارپ معروف است
دنبره: سازی ایرانی است شبیه تنبور و معرب آن طنبوره است
دهل: سازی ایرانی است ضربه ای كه در زیر بغل گرفته می نوازند
رباب: سازی ایرانی است شبیه تنبور كه كاسه ای بزرگ و دسته كوتاهی دارد و روی كاسه پوست آهو می كشند
رود: نام سازی ایرانی است قدیمی كه در ادبیات فارسی همراه چنگ و رباب آمده است
زنگل: سازی است قدیمی كه دارای زنگوله ها و جلاجل هایی است
سرنای: سازی است بادی كه به آن نای رومی نیز گفته می شود
سنتور: سازی است خوش صدا كه بر صفحه چوبی آن ۹ تا ۱۲ خرك با سیم های زرد و سفید دیده می شود و با مضراب می نوازند
سه رود: سازی ایرانی است كه تركیب شده از سه ساز چنگ و رباب و بربط
شاخ و شانه: نام یك ساز ایرانی قدیمی است
شاشك: بر وزن ناوك، سازی است معروف كه به آن رباب نیز گویند
شاوغر: بر وزن گاوسر، سازی است بادی و نفیرش از كرنا كمتر است و به آن نای رومین نیز می گویند
شاه نای: كه مخفف آن شهنای است كه به سرنای رومی نیز معروف است
شش تا: نام سازی است كه به تنبور شش تار معروف است
شوشك: سازی است كه به آن رباب چهار رود نیز می گویند
شهرود: سازی است مانند موسیقار كه ایرانیان و رومیان در بزم و رزم نوازند
عجب رود: از سازهای بادی است و مانند نی می نوازند
عربانه: سازی ایرانی است شبیه دف و دایره و بعضی به آن دایره حلقه دار می گویند
عود: همان بربت ایرانی است كه عرب ها نام آن را العود نهاده اند
غیچك: نام سازی است معروف كه شبیه كمانچه امروزی است
قانون: نام ساز ایرانی بوده كه با دو حلقه یا زخمه با انگشتان می نوازند. امروزه به كشورهای عربی و تركیه راه پیدا كرده است. نوازندگان این ساز در دوران تیموریان و سلجوقیان و صفویه زیاد بوده اند كه می توان به حافظ قانونی، حافظ مضرابی و رحیم قانونی اشاره كرد كه نقش آنها در عالی قاپو اصفهان دیده می شود.
موسیقار: سازی است كه از نی های بزرگ و كوچك به شكل مثلث به هم وصل است و دارای صدای جالبی است كه درویشان و شبانان می نوازند و نام پرنده ای نیز است.
مولو: سازی است كه از شاخ آهو ساخته و دارای حلقه هایی نیز است
مهری: نوعی از ساز چنگ است و یكی از نام های چنگ است
نای مشك: نام سازی است بادی كه به آن نی انبان نیز می گویند
نی هفت بند و نی لبك نیز از سازهای بادی ایرانی هستند