مختصری پیرامون استادان گذشته سنتور
مختصری پیرامون استادان گذشته سنتور
قديمى ترين استادى كه از اين ساز در دوره ى قاجار مى شناسيم، سنتورخان يا محمدحسن خان است كه استاد موسيقى و سنتورنواز اواخر قرن سيزدهم هجرى همزمان با اوايل سلطنت ناصرالدين شاه و از نوازندگان مخصوص دربار بوده است. شاگرد برجسته ى او محمدصادق خان است كه او نيز نوازنده ى زبردستى بوده و اولین موسيقى دانى است كه لقب سُرورالملک گرفته است.
شاگردان برجسته ى محمد صادق خان، حبيب سماع حضور و ميرزاعلى اكبر شاهى ، حسن سنتوری و میرزا اسدالله هستند. سماع حضور، موسيقى دانى برجسته، مردى با ايمان و با اعتقاد بود و موسيقى را وسيله ى تزكيه ى نفس مى دانست.
قديمى تریـن سند شنيدارى كه در دست داريم چند لوله ى فونوگراف مى باشد كه حدرد يكصد سال پـيش (1898 م.) از سنتور محمد حسن خان ضبط شده است. که در آن به نواختن دوگاه، راست و رنگ میپردازد و این اثر در آلبوم "صد سال سنتور" انتشارات ماهور بازیابی شده است. در این اثر بخوبی مهارت و استادی حسن خان در قطعات آوازی و ضربی مشهود است.
کنت دو گوبینوی فرانسوی مینویسد : دو هنر پیشه ی دیگر در ایران هستند که هر دو معروفیت دارند یکی خوشنواز که در زدن کمانچه ماهر است و برعکس علی اکبر(مقصود آقا علی اکبر پدر میرزا عبدالله و آقا حسینقلی است) مردی خوش مشرب می باشد و دیگر محمد حسن که خیلی خوب سنتور می زند.لیکن محمد حسن برعکس خوشنواز مردی ساکت و کم حرف می باشد و کمتر او را دیده اند که بخندد.
آقا علی اکبر و خوشنواز و محمد حسن در اوائل سلطنت ناصرالدین شاه یعنی همان موقعی که گوبینو کتاب سه سال در ایران را نوشته از نوازندگان دربار بوده اند.به طوری که دیگران می گویند ، محمد حسن یا حسن خان را سنتور خان هم می گفته اند و او قدیمترین استاد سنتوری است که ما می شناسیم.از شرح حال این نوازنده چیزی به دست نیامد ولی او شاگردی داشته است به نام محمد صادق خان که از هنر او بسی داستانها شنیده ام.
تعداد زيادى صفحه ى قديمى گرامافون سنتور از على اكبر شاهى (در سال هاى 1906 تا 1915 م.) و سنتور حسن خان و ينج صفحه از سنتور حبيب سماعى همراه آواز پروانه (بين سال هاى 1926 تا 1931 م.) به يادگار مانده است.